Паэт з Брэста Аляксандраў усё ж зладзіў прэзентацыю сваёй кнігі вершаў

Мікалай Аляксандраў не задаволіўся туманнымі абяцанкамі “недзе ўвосень, можа”. Дамовіўся з адной з брэсцкіх кавярань. Там і сабраліся ўвечары перадапошняга ліпеньскага цёплага дзянька некалькі дзясяткаў аматараў паэзіі, каб паслухаць пра новую кнігу журналіста і літаратара. Сядзелі на дыстанцыі. Пандэмія ж, насамрэч.

Пра што вершы?

Кніга называецца знакава: “Вечерняя пристань”. Мае ўнушальны памер – каля 300 старонак. Выйшла друкам сёлета ўвесну ў брэсцкім выдавецтве “Альтэрнатыва”. Наклад для беларускіх абставін немалы – 300 асобнікаў.

Рубрыкацыя кнігі прадуманая так, каб было бачна: яна гэта плён многіх гадоў, за якія аўтар аб’ездзіў многа месцаў і прапусціў цераз сваю паэтычную прызму шмат тэм. Тэма прыроды так, пераважае. Мікалай Аляксандраў любіць выпісваць сродкамі паэзіі пейзажы, ствараць натурфіласофскія палотны, але ж ураздроб, мяркуйце самі: «Притяженье Бреста», «Вологодское утро», «С любовью к Дальнему Востоку»,  “Ростовская тетрадь”, “Грузинские распевы”.

Мне асабіста цяжка даецца загадка нязменна рыфмаванай паэзіі. Не “камертоняць” таксама кніжныя словы, якімі прасякнутая паэзія Мікалая Аляксандрава. Але нязменна выклікае павагу, бо вылучае з натоўпу рыфмароў самасцю –тонкае адчуванне годнасці чалавека. Такая сабе роднаснасць з Мандэльштамам, набеліятам-адмаўленцам Пастэрнакам і нават зусім не ўзорна рыфмавым набеліятам Бродскім.  Вось верш, праграмны для паэтыкі аўтара.

 

МЕГРА, 1937

Снова в дальней стороне

Отзвук слышится.

У Бусаровых в окне

Свет колышется.

Бродит лихо по избе.

Дверь затворена.

У старшого на губе

Беломорина.

И к Магаеву вчера –

Двое с ордером:

Собирайся, мол, пора…

Слёзы – озером.

Да и к Рюгиным впотьмах –

Глаз навыкате.

Дарья сдуру – ох да ах!

Может, выпьете?

… Разлетались по селу

Вести жгучие.

В кайданы да на хулу –

Самолучшие!

А над крышами – смотри –

Грают вороны.

Были – душ поводыри,

Стали – вороги.

Сколько горя на Руси!

Богородица, спаси…

У гэтым вершы нават нефілолаг заўважыць беларусізмы. Але найперш гэта расповед пра Радзіму Аляксандрава, Паўночную Расію, пра трагічны лёс Расіі і стаўленне да згаданых падзей самога аўтара.

Тэма антытаталітарызма адна са скразных у творчасці і працы Мікалая Аляксандрава. Гэта сведчанне цэльнасці і астойлівасці яго як асобы.

Што вяжа з агульначалавечым і што з Беларуссю

Цікава, што спадарожаць Мікалаю Аляксандраву па жыцці Белыя азёры. Расійскае, як і тамтэйшы Белаазёрск – там ён нарадзіўся. Берасце адорвае яго адразу двума Белымі азёрамі – на ўсход ад абласнога цэнтра і на поўдзень, бліжэй да Украіны.

Ёсць яшчэ адна тэма, якую прыкмеціў сумленны аўтарскі зрок у лёсе сваёй радзімы і якая прысутная ў сэрцы амаль кожнага беларуса. Гэта паміранне вёсак. “… Было – и вспять ушло, \\ Снытью позарастало. \\ Где оно, то село, \\ Что без времен стояло?…» («Памяти погибшей деревни»).

Асабіста мне блізкія яго культурніцкія коды ў вершах, прысвечаных пераемнасці часоў. А гэта рубрыкі прэзентаванай кнігі “Оклики времен» і «Имена и времена». Маштабныя цытаты не дазваляе фармат дзядзькі Гугла, але нават назовы вершаў кажуць пра многае: «Одиссей – Пенелопе», «Иллирийский берег», «Басманский философ», «Семирамида», «Овидий», «Пушкин. 1825 год».

Новая кніга Мікалая Аляксандрава больш “песневая” за папярэднія. Многія вершы маюць адпаведную рытміку і тэкстоўку. Гэтую думку агучыў спанатраны гітарыст і кампазітар Тарас Юркевіч. На прэзентацыі ён поруч са сваімі выканаў і дзве песні на словы з новай кнігі.

Напрыканцы зацемлю, што Мікалай Аляксандраў чуйны да зямлі, на якой жывуць яго дзеці і ўнукі. Ён аўтар беларускіх вершаў, надрукаваных у ранейшых кнігах. З гэтай працытую адзін. На мой пагляд, ён паказальны хаця б таму, што з жанру прысвячэнняў, якія іншым аўтарам рыфмовак рэдка ўдаецца напісаць небанальна.

ЖАННЕ ЛИТВИНОЙ

Пусть горечь хлещет через край,

Но всё же, дорогая Жанна,

Гори! Но только не сгорай,

Как героиня Орлеана.

Когда однажды грянет час

Молчальникам платить за свинство,

Останется в тебе и в нас.

Неистребимое литвинство.

Для тых, хто не ведае: Жанна Літвіна гэта рэдактарка радыёстанцыі “Беларуская маладзёжная”, зачыненай новымі ўладамі за вольнаслоўе ў 1995 годзе, і потым доўгія гады старшыня недзяржаўнай грамадскай арганізацыі “Беларуская асацыяцыя журналістаў” (БАЖ).

Крыху даведачна пра аўтара

Што да нашага прэзентанта, то ён асоба добра вядомая ў абодвух сэнсах. Найперш тым, што чвэрць стагоддзя трымаў на добрым плаву дэмакратычную недзяржаўную газету “Брестский курьер” (цяпер яна існуе як сайт, Мікалай Аляксандраў яго рэдактар). Таксама спадар Мікалай вядомы папулярызатар незабыўнага самадзейнага барда-праўдаруба савецкіх часоў Уладзіміра Высоцкага, карані якога знайшліся на Берасцейшчыне. Мікалай Аляксандраў гісторык-аматар, руплівы працаўнік мясцовых архіваў. На фота з брэсцкай кнігарні “Іскра” побач з прэзентаванай кнігай вершаў адна з яго значных краязнаўчых кніг “Брест на перекрестках уникальных судеб”.

Заглаўнае фота: кніга Мікалая Аляксандрава на паліцы кнігарні “Іскра”.

Яўген Бяласін, адмыслова для “Першага рэгіёна”. Фота аўтара.